Vatel
Depardieu op zijn slechtst
10/05/2000
Cannes opent met een spectaculaire miskleun. Regisseur Roland Joffe levert met Vatel een peperdure Frans-Britse spektakelfilm af waar geen ziel in zit. In de titelrol spreekt Gérard Depardieu zijn Engelse dialogen zo beroerd uit dat ondertitels noodzakelijk zijn.
Het gaat de jongste jaren bergaf met Roland Joffe. De tijd van The killing fields ligt in een ver verleden. Een nog onafgewerkte The Mission leverde de regisseur een Gouden Palm op. Cannes was toen het begin van een wereldomvattende successtory. Het ziet er niet naar uit dat de buiten competitie vertoonde Vatel een dergelijk onthaal te beurt zal vallen. Dat was evenmin zo voor zijn City of joy of voor zijn The scarlet letter.
Met Vatel duiken we in de Franse geschiedenis. De Franse prins de Condé zou graag de leiding krijgen van een militaire actie tegen Nederland. Daarom wil hij opnieuw in de gunst komen van zonnekoning Lodewijk XIV die hem de leiding van de troepen moet toevertrouwen.
Om Lodewijk XIV voor zich te winnen, nodigt de Condé zijn vorst uit op het kasteel van Chantilly. Er zal drie dagen worden gefeest. Vatel krijgt de opdracht om de feestelijkheden te organizeren en ze in goede banen te leiden.
Als een plichtsbewust ceremoniemeester gaat Vatel aan de slag. Rondom bepaalde thema's bouwt hij een feest en houdt alles strak in de hand. Tussendoor kruisen zijn blikken die van Anne de Montausier en moet hij afrekenen met de jaloerse markies van Lauzun.
Niets ontsnapt aan Vatels aandacht. Hij is er dan ook het hart van in als er op de morgen van de derde feestdag, bijna geen vis wordt aangevoerd. Zal hij zijn menu kunnen klaarstomen en zal de Condé zijn ambities waarmaken?
Vatel gaat al even zenuwachtig van start als Rosetta. De camera zwenkt van hot naar her, wordt op de meest onverwachte plaatsen neergepoot. De regisseur maakt kipkap van zijn scènes. Hij wil er klaarblijkelijk ritme en schwung insteken. Er is immers hoog bezoek op komst in het kasteel van de Condé.
Tussen het hectische gedoe is François Vatel een toonbeeld van kalmte. Hij wandelt door het beeld, geeft aanwijzingen aan het personeel, laat zich niet uit zijn lood slaan. Aan intriges ontbreekt het anders niet. Vatel is op zijn hoede. Wat niet belet dat hij doorgaat met het organizeren van feesten. Lodewijk XIV is er verzot op en Vatel maakt indruk met zijn banketten en zijn spektakels. Vatel zelf blijft er onberoerd bij. In tegenstelling tot vele anderen, is hij kapot als er achter de coulissen iemand verongelukt.
Al deze elementen samen geven Vatel nog geen persoonlijkheid. Joffe houdt het bij het vertellen van anecdotes. Het gebeurt op een vlakke manier, zonder reliëf of samenhang. De relatie tussen Vatel en Anne de Montausier wordt op een identieke manier geschetst. Anne heeft een oogje op Vatel. En omgekeerd. Het blijft heel lang bij dat oogje. Hun ogen kruisen mekaar en daarom noemt de regisseur hun liefde ,,virtueel.'' Of het daarbij blijft, laten we in het midden.
De liefde tussen Vatel en de Montausier geeft de film geen extra piment. Alles in deze film verloopt gelijkmatig, tot op het randje van het vervelende. En er meermaals over.
Joffe stond vanaf het begin voor een haast onmogelijke taak. Hoe verzoen je immers Franse en Britse acteurs in een Franse historische kostumefilm? Omdat zowel Frankrijk als Engeland voor de financiering zorgen, is het normaal dat acteurs uit beide landen aan bod komen.
De taalbarrière speelt deze productie parten. De meeste Franse acteurs, met Gérard Depardieu aan kop, spreken op een belabberde manier hun Engelse dialogen uit. Als zij tegenover een Britse collega staan, gaan ze roemloos ten onder. Ook Depardieu (Vatel) die niet voor het eerst in het Engels acteert. Zo slecht als bij Joffe was hij nog niet.
In Cannes zal Vatel als een voorbeeld van een Europese coproductie worden gepromoot. Centen waren er genoeg, ongeveer 37 miljoen dollar (ongeveer anderhalf miljard frank).
Die gingen op aan somptueuze decors, extravagante maaltijden en dito feesten. Die verstikken echter het oorspronkelijk door Jeanne Labrune geschreven scenario. Niemand minder dan toneelauteur Tom Stoppard bewerkte de Engelse versie ervan. Maar ook hij kan er dramatiek noch romantiek in steken. Het blijft dus bij spelen op woorden. Vatel wordt een ,,meester'' van de ceremonies genoemd. Terwijl hij eigenlijk de ,,slaaf'' ervan was. Het valt op dat scènes abrupt worden afgebroken. Steekt er in Vatel een in het lang en het breed uitgewerkt tv-feuilleton? Mogelijk, want zowel TF1 als Canal Plus zijn coproducenten.
Vatel is een product van totaal voorbijgestreefd filmconcept. Het herleidt film tot een opeenvolging van fraaie beelden. Appeleert aan een verleden dat zelden tot leven wordt gewekt. Joffe laat historische personages voor onze ogen defileren, doet hen echter geen recht. Maar dat zal honderden niet beletten om een smoking aan te trekken en zich aan te sluiten bij het filmcircus in Cannes. Vatel, de Condé, Colbert, Lodewijk de Veertiende moesten het weten.
Productie: Roland Joffe. Scenario: Jeanne Labrune, Tom Stoppard. Regie: Roland Joffe. Muziek: Ennio Morricone. Acteurs: GTérard Depardieu (Vatel), Uma Thurman (Anne), Tim Roth (Lauzun), Julian Sands (Louis XIV). Verdeler: Cinéart. Programma: Overal in Vlaanderen.
|